"Xρονικό των Φτωχών Εραστών": Ένα διαχρονικό αντιφασιστικό βιβλίο

"Το χρονικό των φτωχών εραστών" είναι ένα βιβλίο που υφαίνει με μαγευτικό τρόπο τη ζωή και την καθημερινότητα στη Φλωρεντία την εποχή που ο φασισμός αρχίζει απειλητικά να την περικυκλώνει με τις φτερούγες του και να απειλεί τους ανθρώπους της. Γύρω από τη φτωχογειτονιά που ζουν οι ήρωες του Βάσκο Πρατολίνι, τη βία Ντελ Κόρνο, ζωντανεύουν οι ιστορίες, οι λύπες και οι χαρές της ζωής τους. Μια ανεπανάληπτη τοιχογραφία της Φλωρεντίας των πρώτων χρόνων του φασισμού, ξαναζώντας την με την δροσιά των χρωμάτων και των συναισθημάτων.

Στη βία ντελ Κόρνο τα ξυπνητήρια είναι αυτά που δίνουν τον τόνο κάθε μέρα. Κάποια χτυπάνε νωρίτερα και άλλα λίγο πιο αργά. Εξαρτάται από το επάγγελμα. Από τις ανάγκες. Η τύχη του καθενός και η ταξική του θέση, είναι άρρηκτα δεμένη με το ξυπνητήρι του.

"Τα ξυπνητήρια είναι φτιαγμένα για να χτυπάνε. Υπάρχουν πέντε στη Βία Ντελ Κόρνο που χτυπάνε σε διάστημα μιας ώρας. Πρώτο χτυπάει του Οσβάλντο, ενός εμποροπλασιέ που "χτενίζει" κάθε μέρα την επαρχία της Φλωρεντίας. Είναι μικρό, ακριβείας, θυμίζει γέλιο κοπελίτσας και έχει μισή ώρα διαφορά από το ξυπνητήρι των Τσέκι.Εδώ ο σαματάς θυμίζει καμπάνα του τραμ, αλλά είναι αυτό που χρειάζεται για να ταραχτεί ο ύπνος ενός οδοκαθαριστή, που κοιμάται σαν κούτσουρο. Στην ίδια οικογένεια ξυπνητηριών ανήκει και αυτό του Ούγκο. Μόνο που είναι πιο λεπτό και αβέβαιο, σε αντίθεση με το αφεντικό του που σπρώχνει όλη μέρα ένα καρότσι με φρούτα και λαχανικά και διαλαλεί με φωνή βαρύτονου το επάγγελμά του".

Οι περισσότεροι από τους ήρωες μας, δεν έχουν ανοιχτούς ορίζοντες, δεύτερες ευκαιρίες ή άλλες διεξόδους. Οι κοινωνικές παραστάσεις τους είναι περιορισμένες, σχεδόν μονοθεματικές. Ασφυκτιούν στα πλαίσια μιας ρουτίνας στην οποία κυριαρχεί η ανάγκη για επιβίωση και όλα τα υπόλοιπα έρχονται αναγκαστικά σε δεύτερη μοίρα.

"Η Λουίζα είχε φτάσει τα σαράντα χωρίς να πατήσει το πόδι της πέρα από τις περιμετρικές λεωφόρους. Απλή στην καρδιά και με πείρα στην κούραση που κοστίζει η εξασφάλιση της καθημερινής επιβίωσης. Το καθημερινό γέμισμα της κατσαρόλας με το μισθό που πληρώνει ο Δήμος είχε γίνει ένα πρόβλημα που της άσπρισε πρόωρα τα μαλλιά. Ο κόσμος της Λουίζας έχει για ορίζοντα τις δυο γωνιές του δρόμου".

Η επιβλητική φιγούρα της Σινιόρας, της παράξενης μάγισσας - ιδιοκτήτριας των διαμερισμάτων, στοιχειώνει τη γειτονιά. Η πληθωρική Σινιόρα πάσχει από μία σπάνια ασθένεια και έχει χάσει τη μιλιά της, φοράει σε όλο της το σώμα χρυσά κοσμήματα (παραφωνία σε σχέση με τη φτώχεια που επικρατεί στο δρόμο), ερωτεύεται νέα κορίτσια και κάνει φουσκάλες με σαπουνάδα στα παιδιά που παίζουν κάτω απο τα παράθυρα της. Η (σχεδόν μεταφυσική) φιγούρα της θυμίζει ξεπεσμένη αριστοκράτισσα του Γκαμπριέλ Γκαρθία Μάρκες, ενώ όλο το βιβλίο είναι σαν να παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα ταινία του ιταλικού νεορεαλισμού.

"Ορθια και σαν σε στοχασμό, ξαναπλώνει το μάτι της στο δρόμο, μασουλώντας σπόρους, ξεφλουδίζοντας μπανάνες, φτύνοντας στο κεφάλι όποιου περνάει και γρυλίζοντας σαρδονικά αν κάποιος της δώσει σημάδια οργής. Ετσι διατρέχει την αγωνία της, σφίγγα από το ύψος του περβαζιού της, με την περούκα που της πέφτει λοξά, πανούργα και τρελή".

Η άνοδος του φασισμού παραμονεύει πίσω από τους τοίχους των σπιτιών. Οι άνθρωποι τον παρατηρούν, τον αφουγκράζονται, τον νοιώθουν να τους πλησιάζει και να απειλεί τη γαλήνη τους, αλλά δεν αντιδρούν, παρά μόνο όταν η βία των ταγμάτων εφόδου της Φλωρεντίας συνθλίψει με ορμή τον λαϊκό ήρωα της γειτονιάς τους, τον κομμουνιστή Μασίστα.

Πολιτική παιδεία και ανεπτυγμένη αντίληψη δεν έχουν αποκτήσει ακόμα οι ήρωες του Πρατολίνι, παρά μόνο ελάχιστοι από αυτούς. Η συνείδηση τους χτίζεται βήμα το βήμα, με αφετηρία τα ερεθίσματα τους και αυτά που βλέπουν να διαδραματίζονται στη γειτονιά τους.

Γύρω τους διαμορφώνονται τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Ο φασισμός και όσοι τον αντιπαλεύουν. Ο ξυλοδαρμός του Αλφρέντο, ιδιοκτήτη ενός μικρού μπακάλικου ο οποίος αρνήθηκε να δώσει χρήματα στο Φάσιο, ήταν το πρώτο περιστατικό που χτύπησε το... καμπανάκι για όσα επρόκειτο να συμβούν. Δεν στάθηκε ωστόσο ικανό, να αποτρέψει την κτηνωδία του φασισμού, που αργότερα προσγειώθηκε με τρόμο πάνω στα κεφάλια τους.

Ο Βάσκο Πρατολίνι επιχειρεί μία ψυχολογική διείσδυση στην προσωπικότητα των φασιστών, υφαίνοντας με ακρίβεια τον χαρακτήρα και τον αντίκτυπο που έχουν οι πεποιθήσεις τους στη συμπεριφορά τους. Δύο από αυτούς κατοικούν στη βία Ντελ Κόρνο. Ο Καρλίνο είναι αδίστακτος και ηγετικός, ενώ ο Οσβάλντο νοιώθει δειλός και προσπαθεί με κάθε κόστος να εξιλεωθεί στα μάτια των αρχηγών του. Κάποια στιγμή απομακρύνεται από το Φάσιο και αφοσιώνεται στην εργασία του και στην πόρνη ερωμένη του ζώντας μακριά από την πολιτική. Γρήγορα όμως επιστρέφει μετανοιωμένος στην ομάδα του και διψάει για αποδοχή , δόξα και συγχώρεση. Πρέπει να πάρει ένα παράσημο με κάθε κόστος...